နှလုံးရောဂါအတွက် ကာကွယ်ရေးနည်းလမ်းခုနစ်ချက်

ဒေါက်တာလွင်သန့် 

        နှလုံးရောဂါသည် မျိုးရိုးလိုက်နိုင်တဲ့ရောဂါဖြစ်ပြီး အနေအထိုင် အစားအသောက်ဆင်ခြင်မှု မရှိခြင်း၊ စိတ်ဖိစီးမှုများခြင်း၊ ဆေးလိပ်၊ အရက် အလွန်အကျွံသောက်သုံးခြင်း စတဲ့အချက်တွေကြောင့် ရောဂါဖြစ်ပွားတဲ့နှုန်းများပြားလ်တယ်။ နှလုံးဟာ ခန္ဓာကိုယ်အတွက် အဓိကမောင်းနှင်ပေးတဲ့ အင်ဂျင်ဖြစ်ပြီး စနစ်တကျ ဂရုစိုက်မှုမရှိရင် စွမ်းဆောင်ရည်ကျဆင်းကာ မလိုလားအပ်တဲ့ နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ ခံစားကြရလိမ့်မယ်။ နှလုံးရောဂါဖြစ်ပွားခြင်းမှ ကြိုတင်ရှောင်ရှားနိုင်မယ့် ကာကွယ်ရေးနည်းလမ်း ခုနစ်ချက်ရှိပါတယ်။

        သင့်ခန္ဓာကိုယ်အတွက် နေ့စဉ်လိုအပ်သလောက် ကယ်လိုရီသာ စားသင့်ပါတယ်။ 

        အချိန်နဲ့အမျှ လှုပ်ရှားနေရတဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အတွက် စွမ်းအင်လောင်စာနဲ့တူတဲ့ ကယ်လိုရီပြန်လည်ဖြည့်တင်းပေးကြရတယ်။ လူတစ်ဦးနဲ့တစ်ဦးအကြား ကယ်လိုရီလိုအပ်ပုံပမာဏ မတူညီနိုင်သလို လူတို့ခန္ဓာကိုယ်ဟာ နေ့စဉ်ကယ်လိုရီ ဘယ်မျှလိုသည်ကို လူအများစုက သိရှိခြင်းမရှိပါ။ ပျမ်းမျှအမျိုးသားတစ်ဦးဟာ နေ့စဉ် ကယ်လိုရီ ၂၅၅ဝ ဝန်းကျင် လိုအပ်သလို၊ အမျိုးသမီးအတွက် ကယ်လိုရီ ၂ဝဝဝ အောက် နေ့စဉ်လိုတယ်။ နံနက်စာ၊ နေ့လယ်စာ၊ ညစာ တို့အတွက် လိုအပ်တဲ့ကယ်လိုရီ  အချိုးကျ ဖြည့်တင်းစားသောက်ပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ သတိပြုဖို့မှာ မိမိနေ့စဉ်စားသောက်တဲ့ အစားအသောက်တွေက ကယ်လိုရီရှိနေခြင်းဖြစ်တယ်။ ကယ်လိုရီပမာဏကို ခန့်မှန်းတွက်ချက်ပြီး ခန္ဓာကိုယ်မှာအမှန် လိုအပ်လျက်ရှိတဲ့ ကယ်လိုရီ အတိအကျ သိရှိနိုင်မှာ မဟုတ်ပါ။ မိမိစားသုံးတဲ့ အစားအသောက်မှာ ခန္ဓာကိုယ်အတွက် အထူးလိုအပ်တဲ့ ဗီတာမင်မျိုးစုံ၊ သတ္တုဓာတ်၊ အန်တီအောက်ဆီးဒင့်နှင့် နှလုံးကျန်းမာရေးကို အထောက်အကူပြုတဲ့ အခြားအာဟာရဓာတ်တွေ လိုအပ်မှာဖြစ်ပါတယ်။ အထူးအကြံပြုလိုတာက အာဟာရဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်တဲ့ ဆရာဝန်၊ ပညာရှင်တို့နဲ့ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ပြီး မိမိခန္ဓာကိုယ်အတွက် လိုအပ်တဲ့ကယ်လိုရီ ပြည့်မီစေဖို့၊ စားသောက်တတ်ဖို့ အရေးကြီးတယ်။ ယင်းအစားအစာတွေဟာ ခန္ဓာကိုယ်အတွက် ခွန်အားနဲ့ နှလုံးကျန်းမာရေးကို အထောက်အပံ့ဖြစ်စေဖို့သာမက၊ အဝလွန်ခြင်းကို ထိန်းညှိပေးတယ်။

        ကိုယ်ခန္ဓာအတိုင်းအတာ (BMI) အစဉ်သတိပြုရမယ်။

        ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအဆ (BMI) ဘီအမ်အိုင်ဆိုတာ ကိုယ်အလေးချိန် (ကီလိုဂရမ်)ကို အရပ်အမြင့်မီတာ နှစ်ထပ်ကိန်းနှင့် စားလို့ရတဲ့ ရလဒ်ဖြစ်လို့ ကိုယ်အလေးချိန်မတိုးလာအောင် အစာအာဟာရ ထိန်းစားဖို့လိုတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန်နဲ့ ကျန်းမာရေးဟာ တိုက်ရိုက်အချိုးကျတယ်။ ပုံမှန်ဘီအမ်အိုင် ၁၈ ဒသမ ၉ မှ ၂၄ ဒသမ ၉ အတွင်းရှိရမယ်။

        ခါးအတိုင်းအတာက ကိုယ့်ကျန်းမာရေးအတွက် ဂရုပြုရမယ့် အဓိကအကြောင်းတရားလည်း ဖြစ်တယ်။

        အမျိုးသားတစ်ဦးရဲ့ ခါးနဲ့ တင်ပါးအချိုးအစားဟာ သုည ဒသမ ၉ ထက် မကျော်လွန်သလို အမျိုးသမီးရဲ့ခါးနဲ့ တင်ပါးအချိုးဟာ သုည ဒသမ ၈၅ ထက် မကျော်လွန်သင့်ဘူး။ လူတို့ခန္ဓာကိုယ်အတွင်းရှိ အဆီကလာပ်စည်းတွေဟာ ပိုလျှံတဲ့ ကယ်လိုရီတွေကို ချေဖျက်မပေးနိုင်တဲ့အခါ အဆီတွေက ဝမ်းဗိုက်ထဲ လာရောက်စုဝေးကြပြီး ခန္ဓာကိုယ်တွင်းရှိ အကျိုးပြု ဓာတုပစ္စည်းတွေကို ဖျက်ဆီးပစ်ရုံမက ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ပရိုတိန်းထိန်းသိမ်းခြင်းစနစ်တွေကိုလည်း ယင်းအဆီပိုတွေက ဖျက်ဆီးပစ်တတ်တယ်။ ခန္ဓာကိုယ်မှာ အဆီတွေဟာ လိုအပ်တာထက် ပိုလာတဲ့အခါ နှလုံးကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေတယ်။ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း သကြားဓာတ်တွေ သွေးထဲကို စိမ့်ဝင်မှု ထိန်းချုပ်ပေးတဲ့ အင်ဆူလင်ဓာတ်နဲ့ ဇီဝဖြစ်စဉ်တွေရဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေကို အဆီပိုတွေက အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေတဲ့အပြင် ကြွက်သားနဲ့ အသည်းကလာပ်စည်းတွေရဲ့ ပုံမှန်လည်ပတ်မှုကိုလည်း အနှောင့်အယှက် ဖြစ်လာစေတယ်။ ယင်းအခြေအနေမှာ ဆာလောင်မွတ်သိပ်မှုကို ခန္ဓာကိုယ်က ထိန်းချုပ်မထားနိုင်တော့ဘဲ ခန္ဓာကိုယ်က လိုအပ်တဲ့ ကယ်လိုရီထက် ပိုမိုစားသောက်မိသည့်အတွက် ခါးအတိုင်းအတာကို အနည်းဆုံး နှစ်ပတ်တစ်ကြိမ် တိုင်းတာသင့်တယ်။ မိမိဝတ်ဆင်နေကျ အဝတ်အစားတွေ ပုံမှန်ထက် ပြောင်းလဲလာတာ သတိပြုရမယ်။ အမျိုးသားတွေ ခါးအရွယ်အစား စင်တီမီတာ ၉ဝ ထက်ပိုရင် အမျိုးသမီးတွေ ခါးအတိုင်းအတာ ၈ဝ စင်တီမီတာထက် ပိုရင် နှလုံးရောဂါအတွက် အန္တရာယ်ရှိပါတယ်။ ပိုလျှံတဲ့ ကယ်လိုရီတွေ ချွေးအဖြစ် စွန့်ထုတ်နိုင်ဖို့ နေ့စဉ် နာရီဝက်မှ တစ်နာရီအထိ အပြေးလမ်းလျှောက်၊ စက်ဘီးစီး၊ ရေကူးလုပ်ပေးသင့်တယ်။ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားခြင်း၊ အစားအသောက် ဆင်ခြင်ခြင်းဟာ နှလုံးရောဂါအတွက် အကောင်းဆုံးကာကွယ်နိုင်တယ်။

        ကိုလက်စထရော အချိုးအစား လေ့လာရမယ်။ 

        ကိုယ့်ခန္ဓာကိုယ်အတွက် လိုအပ်တဲ့ အကျိုးပြု ကိုလက်စထရောဟာ ရှိသင့်တဲ့ပမာဏအတွင်းသာရှိစေဖို့ အရေးကြီးသလို မကောင်းတဲ့ ကိုလက်စထရောဓာတ် များပြားခြင်းက သင့်ကျန်းမာရေးကို အနုတ်သဘောဆောင်စေတယ်။ အများစုက ကိုလက်စထရောကို ကြားဖူးနားဝရှိပေမယ့် သေချာထိန်းသိမ်းဖို့ မေ့လျော့နေတယ်။ သင့်သွေးကို ကိုလက်စထရောဖောက်စစ်ကြည့်ရင် ကျန်းမာစေတဲ့ သိပ်သည်းဆမြင့် ကိုလက်စထရောနဲ့ ကျန်းမာရေးထိခိုက်စေတဲ့ သိပ်သည်းဆနိမ့် ကိုလက်စထရောတို့ကို အစဉ်စစ်ဆေးထိန်းသိမ်း၊ ဆရာဝန်အကြံပြုချက်နဲ့ နေထိုင်စားသောက်ခြင်း မျှတတဲ့ ကိုလက်စထရောစနစ်ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ နေ့စဉ် ကိုယ်လက်လှုပ်ရှား အားကစားပြုလုပ်ခြင်း၊ အဆီကျဆေး ညစဉ် ၂ဝ မီလီတိုက်ကျွေးခြင်းက တစ်လအတွင်း ၁ဝ ပေါင်ကျအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။

ဓာတ်ပုံ - express.co.uk

        ကိုယ့်သွေးပေါင်ချိန်ကို အစဉ်ဂရုစိုက်ရမယ်။ 

        သွေးပေါင်ချိန် (BP-Blood Pressure) လို့ လူသိများတဲ့ သွေးပေါင်ချိန်က ကိုယ့်ကျန်းမာရေးအခြေအနေကို ညွှန်ပြနိုင်တယ်။ သွေးပေါင်ချိန်အတက်အကျဟာ နှလုံးကျန်းမာရေးနဲ့ တိုက်ရိုက်သက်ဆိုင်နေတယ်။ လူ့ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ သွေးလှည့်ပတ်မှုကို နှလုံးက ခန္ဓာကိုယ်အနှံ့ကို အဓိကထိန်းချုပ်ပို့ဆောင်ပြီး  သွေးပြန်ကြောမှ ပြန်လာတဲ့သွေးကို နှလုံးက သန့်စင်ပေးတယ်။ သွေးပေါင်ချိန်ဟာ အပေါ်သွေး ၁၂ဝ၊ အောက်သွေး  ၈ဝ ပြတာကို ပုံမှန်သတ်မှတ်တယ်။ ဘယ်လိုအခြေအနေကိုမဆို အပေါ်သွေး ၁၄ဝ နဲ့အထက်၊ အောက်သွေး ၉ဝ နဲ့ အထက်ဆိုရင် သွေးတိုးရောဂါလို့ သတ်မှတ်တယ်။ သွေးပေါင်ချိန် အလွန်အမင်းတက်နေရင် လေဖြတ်သွားနိုင်တယ်။ 

        သွေးခုန်နှုန်းကို အစဉ်ဂရုပြုရတယ်။

        သင့်သွေးခုန်နှုန်းဟာ သင့်နှလုံးရဲ့ နှလုံးခုန်နှုန်းဖြစ်တယ်။ ကိုယ့်သွေးခုန်နှုန်းမှန်ပါမှ ကိုယ့်နှလုံးဟာ ပုံမှန်အလုပ်လုပ်နေတယ်လို့ သတ်မှတ်မှာဖြစ်တယ်။ လူတစ်ယောက်ရဲ့ ပုံမှန်နှလုံးခုန်နှုန်း အကြိမ် ၆ဝ မှ ၉ဝ၊ ပုံမှန်တစ်မိနစ်ကို ၇၂ နှစ်ကြိမ်ဖြစ်တယ်။ လေ့ကျင့်ခန်း ပုံမှန်ပြုလုပ်ခြင်းက နှလုံးကြွက်သားကို အားကောင်းစေတယ်။ သွေးခုန်နှုန်းကို  ဂရုစိုက်ရမယ်။ 

        အဆီပိုများခြင်း၊ အဝလွန်ခြင်း မရှိအောင် ထိန်းသိမ်းရမယ်။ မိမိနေ့စဉ် စားသုံးနေတဲ့ အစားအစာမှာ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်နဲ့ အဆီတွေပါရှိပြီး ခန္ဓာကိုယ်ထဲ၌ တစ်သျှူးများအတွင်းရှိ အဆီကလာပ်စည်းတွေမှာ သိုလှောင်ထားကာ ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးကို လိုအပ်သလောက် ပြန်လည်ထုတ်လုပ်ပေးနိုင်တယ်။ ခန္ဓာကိုယ်မှ လိုအပ်တာထက် ပိုမိုတဲ့ အဆီကိုစားသုံးမိရင် အဆီပိုတွေက တစ်သျှူးထဲမှာ များလာပြီး နှလုံးကျန်းမာရေးကို အန္တရာယ်ပြုရုံမက သွေးလှည့်ပတ်မှုစနစ်နဲ့ သွေးကြောပိတ်ဆို့မှုဖြစ်စေကာ နှလုံးသွေးလှည့်ပတ်မှုကို ပိတ်ဆို့စေတယ်။ နှလုံးက ပိုမိုအလုပ်လုပ်ရတာကြောင့် ထိခိုက်လာတယ်။ အဆီကို လျှော့စားပြီး ခန္ဓာကိုယ်အတွက် လိုအပ်တဲ့ ကာဗွန်ဟိုက်ဒရိတ်ကိုသာ စားသုံးသင့်တယ်။

        သင့်တင့်သောစိတ်ထား မွေးမြူတတ်ရမယ်။

        လူသားတို့က လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟတို့နဲ့ ပူလောင်နေတတ်တယ်။ ဒေါသဖြစ်ရင် နှလုံးခုန်နှုန်းမြန်လာတယ်။ အကြောက်တရား ကြီးမားလာရင်လည်း နှလုံးခုန်မြန်ပြီး သတိမေ့လျော့တဲ့အထိ ဖြစ်ကာ အသက်ဆုံးရှုံးနိုင်တယ်။ စိတ်ခံစားချက်နဲ့ နှလုံးကျန်းမာရေးဟာ တိုက်ရိုက်ဆက်စပ်နေလို့ သင့်တင့်မျှတစွာနေထိုင်ခြင်း သို့မဟုတ် ‘‘ယောနိသော မနဿိကာယ’’စိတ်နဲ့ ငြိမ်းချမ်းစွာ နေထိုင်တတ်ဖို့ အရေးကြီးတယ်။ သဘောထားကြီးခြင်း အကြောင်းအကျိုး ဆက်စပ်တတ်သူဖြစ်ခြင်း၊ အကောင်းမြင်ခြင်း၊ သည်းခံခွင့်လွှတ်ခြင်းတို့ဟာ နှလုံးကျန်းမာရေးအထောက်အပံ့ဖြစ်တယ်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေအတွက် တရားအားထုတ်ခြင်း ကျင့်စဉ်တွေက နှလုံးအတွက် အကျင့်ကောင်းတွေ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒို့ကျေးရွာဂျာနယ် အတွဲ (၁၅) အမှတ် (၁၈)