သရက္သီး၏ ေသြဖည္ေသာ အရည္အေသြးလကၡဏာမ်ားအား ထိန္းသိမ္းကြပ္ကဲျခင္း

ျမန္မာ့သရက္သည္ ျပည္တြင္းစားသုံးမႈေရာ၊ ျပည္ပတင္ပို႔မႈပါ အေရးပါလာေသာ သီးႏွံျဖစ္သည္။ ျပည္တြင္းမွာပဲစားစား၊ ျပည္ပသို႔တင္ပို႔ပို႔၊ အရည္အေသြးေကာင္းမွ သာ မ်က္ႏွာပန္းလွ ေဈးေကာင္းရၿပီး စီးပြားေရးတြက္ေျခကိုက္ႏိုင္သည္။ သရက္အရည္အေသြးေကာင္းေစရန္ သရက္စတင္ပြင့္သည္မွ ဆြတ္ခူး၊ သိုေလွာင္၊ ထုပ္ပိုးအဆင့္တိုင္းတြင္ ဂ႐ုျပဳေစာင့္ေရွာက္ရန္ လိုအပ္သည္။

တစ္ခါတစ္ရံတြင္ အဆိုပါ အဆင့္ တိုင္းတြင္ မည္သို႔ပင္ ဂ႐ုတစိုက္ထိန္းသိမ္း ေစကာမူ သရက္ပင္၏ သဘာ၀အရ အရည္အေသြးလကၡဏာမ်ား ေဖာက္ျပန္ ေသြဖည္တတ္သျဖင့္ အရည္အေသြးကို ထိခိုက္ေစရသည့္ အျဖစ္အပ်က္ကိုလည္း သတိမူသင့္သည္။ ဤသို႔သရက္၏ အရည္ အေသြးလကၡဏာမ်ား ေဖာက္ျပန္ေသြ ဖည္ျခင္းမ်ားကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္ထိန္း ကြပ္ႏိုင္မွသာ ေရရွည္တည္တံ့ေသာ အရည္ အေသြးေကာင္း သရက္သီးမ်ားကို ရရွိႏိုင္ မည္ျဖစ္သည္။

သရက္၏ျပင္ပလကၡဏာမ်ား ေဖာက္ ျပန္ေသြဖည္ျခင္းျဖစ္စဥ္တြင္ -
(၁) အေစးေလာင္ျခင္း၊
(၂) အသီးခြံေပၚရွိ ေလ႐ႉေပါက္မ်ားတြင္ 
အနက္စက္မ်ားျဖစ္ေပၚျခင္း၊
(၃) ေနေလာင္ျခင္း၊
(၄) ေရေႏြးပူေလာင္ျခင္း၊
(၅) မူမမွန္ရင့္မွည့္ျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။

သရက္အေစးေလာင္ျခင္း ျဖစ္စဥ္ တြင္ အေစးထြက္ျခင္း ႏွစ္မ်ိဳးျဖစ္ေပၚ သည္။ အေစးအမ်ိဳးအစားမွာ အသီး ဆြတ္ခူးၿပီးလၽွင္ၿပီးျခင္း ငါးမိနစ္အတြင္း ထြက္လာေသာ အေစးအမ်ိဳးအစားျဖစ္ သည္။ ဒုတိယအေစးအမ်ိဳးအစားမွာ အသီးဆြတ္ခူးၿပီး ေနာက္တစ္နာရီခန္႔ အၾကာတြင္ အသီးအၫွာထဲမွ စိမ့္ထြက္ လာေသာ အေစးအမ်ိဳးအစားျဖစ္သည္။ အဆိုပါ သရက္အေစးႏွစ္မ်ိဳးအနက္ ပထမအမ်ိဳးအစား အေစးသည္ သရက္ သီးကို အေစးေလာင္ေစႏိုင္သည္။ အေစး ေလာင္သည့္ လကၡဏာကို အသီး၏ အၫွာရင္းတြင္လည္းေကာင္း၊ အေစးမ်ား စီးသြားေသာ သရက္သီးေပၚရွိ အေစး ေၾကာင္းတြင္လည္းေကာင္း၊ အနက္ေရာင္ အစက္အေပ်ာက္မ်ားအျဖစ္ ေတြ႕ရွိရ သည္။ အေစးေလာင္မႈလကၡဏာကို အေစးထြက္ၿပီး ၂၄ နာရီၾကာမွ ေတြ႕ျမင္ ႏိုင္သည္။

သရက္သီး၏ အေစးထြက္မႈသည္ အသီးရင့္မွည့္မႈႏွင့္ အသီးဆြတ္ခူးခ်ိန္ အလိုက္ တူညီမႈမရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ အသီးရင့္မွည့္မႈမရွိပါက အေစးထြက္မ်ား ေစသည္။ နံနက္ေစာေစာအခ်ိန္ ခူးလၽွင္ လည္း အေစးထြက္မ်ားေစသည္။ သို႔ပါ၍ သရက္သီးအေစးေလာင္မႈကို သရက္ခူး ၿပီးစအခ်ိန္ ဂ႐ုျပဳကိုင္တြယ္ျခင္း၊ မရင့္ မွည့္ေသာ အသီးကိုေရွာင္၍ ေကာင္းစြာ ရင့္မွည့္ေသာ အသီးကိုခူးျခင္း၊ နံနက္ ေစာေစာ ဆြတ္ခူးမႈမျပဳလုပ္ဘဲ ေန႔လည္ အခ်ိန္ဆြတ္ခူးျခင္းမ်ားျဖင့္ ေဖာက္ျပန္ ေသြဖည္မႈလကၡဏာမ်ားကို ထိန္းကြပ္ ႏိုင္သည္။

အသီးခြံေပၚရွိ ေလ႐ႉေပါက္မ်ားတြင္ အနက္စက္မ်ား ျဖစ္ေပၚျခင္းျဖစ္စဥ္တြင္ အသီးမဆြတ္ခူးမီကာလတြင္ မိုးေစြ၍ ၾကာရွည္စြာ႐ြာေနျခင္း၊ ေရေဆးသန္႔စင္ရာ တြင္ ၁၅ မိနစ္ထက္ ပိုၾကာသြားျခင္း၊ ဆြတ္ခူးၿပီး ၅၅ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ ေရေႏြး တြင္လည္းေကာင္း၊ မႈိသတ္ေဆးပါဝင္ သည့္ အသီးသန္႔စင္ေရတြင္လည္းေကာင္း၊ ငါးမိနစ္ထက္ေက်ာ္၍ စိမ္မိျခင္း၊ အစြန္း ခၽြတ္ေဆးထည့္ထားေသာေရတြင္ စိမ္မိ ျခင္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚရသည္။ ဤသို႔ အနက္စက္ျဖစ္ေပၚေသြဖည္ျခင္းသည္ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္ေပၚျခင္းမဟုတ္ဘဲ သိုေလွာင္ ထားစဥ္ႏွင့္ ေဈးကြက္ေရာက္မွသာ ျဖစ္ ေပၚေလ့ရွိသည္။ အနက္စက္မ်ားျဖစ္ေပၚ ၿပီးပါက ေနာက္ဆက္တြဲ ေဖာ့သားလႊာ ကဲ့သို႔ ျဖစ္ေပၚ၍ သရက္သီးဖုေဖာင္းလာ သည္။ ဤသို႔ေသာ ေဖာက္ျပန္ေသြဖည္ ေသာ လကၡဏာမ်ား မျဖစ္ေပၚေအာင္ အထက္ေဖာ္ျပပါ ေသြဖည္ျခင္းျဖစ္ေပၚေစ သည့္ အေၾကာင္းတရားမ်ားကို ဂ႐ု တစိုက္ျပဳစု ကိုင္တြယ္ေဆာင္႐ြက္ျခင္းျဖင့္ ထိန္းသိမ္း ကြပ္ကဲႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။

သရက္သီးေနေလာင္ျခင္း ျဖစ္စဥ္တြင္ အသီးအခြံအေရာင္သည္ အဝါမွ ၫိုမဲ ေရာင္သို႔ေျပာင္းၿပီး သားေရကဲ့သို႔ ျဖစ္ေပၚ လာျခင္းျဖစ္သည္။ အကိုင္း၊ အခက္ ကာကြယ္မႈမရရွိဘဲ ေနေရာင္ႏွင့္မျပတ္ ထိ ေတြ႕ေနရေသာ သရက္သီးမ်ားသည္ အပူ ဒဏ္ခံရသျဖင့္ အမ်ားဆုံးျဖစ္ရသည္။ တစ္ဖန္ ဆြတ္ခူးၿပီး သရက္သီးမ်ားကို အဖုံးအကာအကြယ္မရွိဘဲ ေနေရာင္ ေအာက္တြင္ ၾကာရွည္စြာထားလၽွင္လည္း ေနေလာင္တတ္ပါသည္။ သရက္သီး ေနေလာင္ေစႏိုင္ေသာ အေၾကာင္းတရား မ်ားကို ႀကိဳတင္စီမံ၍ ထိန္းသိမ္းကြပ္ကဲ ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။

ေရေႏြးပူေလာင္ျခင္း ျဖစ္စဥ္တြင္ အသီးခြံသည္ အၫိုေရာင္သို႔ေျပာင္းၿပီး အခြံေပ်ာ့လာကာ ရင့္မွည့္လာျခင္း မရွိ ေတာ့ေပ။ ဤသို႔ေသြဖည္မႈျဖစ္ရျခင္းမွာ မႈိသတ္ေဆး၊ အစြန္းခၽြတ္ေဆးေဖ်ာ္စပ္ ထားေသာ ေရေႏြးထဲတြင္ ႏွံ႔စပ္စြာမေမႊဘဲ သတ္မွတ္ခ်ိန္ ငါးမိနစ္ထက္ေစာ၍ စိမ္မိ ျခင္း၊ ေရေႏြးစိမ္ထားေသာ သရက္သီး မ်ားကို တစ္လုံးစီ စီမထားဘဲ စုပုံထား ျခင္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ရျခင္း ျဖစ္သည္။

သရက္သီးပူမမွန္ရင့္မွည့္ျခင္း ျဖစ္ စဥ္တြင္ သရက္သီးအခြံအေရာင္သည္ အမွည့္ေရာင္ျဖစ္ေပၚေနေသာ္လည္း အသီး သည္ ခ်ဥ္ေသာအရသာႏွင့္ ခ်ဥ္ေသာအနံ႔ ျဖစ္ေပၚေနျခင္း၊ အတြင္းသားျဖဴေရာ္ေရာ္ အေရာင္ျဖစ္ေပၚေနျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။ ဤ သို႔ လကၡဏာမ်ား ေဖာက္ျပန္ေသြဖည္ ျခင္းျဖစ္ေပၚရျခင္းမွာ သိုေလွာင္အခန္း တြင္းတြင္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ ၁၂ ရာခိုင္ႏႈန္း ထက္ျမင့္ေနၿပီး ေအာက္ဆီဂ်င္ ၄ ရာခိုင္ႏႈန္းထက္ေလ်ာ့ေနျခင္း၊ သို ေလွာင္ခန္းတြင္ အပူခ်ိန္ ၁၃ ဒီဂရီစင္တီ ဂရိတ္၌ ႏွစ္ပတ္မွ သုံးပတ္ၾကာထားသျဖင့္ ေလ႐ႉႏႈန္းျမင့္လာျခင္း၊ အသီးမ်ားကို ဖေယာင္းလႊာ လြန္ကဲစြာ အုပ္ေပးမိျခင္း တို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ရသည္။

သရက္၏ အတြင္းသားလကၡဏာမ်ား ေဖာက္ျပန္ေသြဖည္ျခင္းျဖစ္စဥ္တြင္ -
(၁) အသီးၫွာႏွင့္ အတြင္းသားအၾကား တြင္ အေခါင္းေပါက္ ျဖစ္ေပၚျခင္း၊
(၂) အေစ့ဝန္းက်င္ရွိ အသားမ်ား ေပ်ာ့ေနျခင္း၊
(၃) ထိခိုက္ဒဏ္ရာရရွိျခင္း၊
(၄) သိုေလွာင္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚ ရသည္။

အသီးၫွာႏွင့္အတြင္းသား ၾကား တြင္ အေခါင္းေပါက္ျဖစ္ေပၚျခင္း ျဖစ္ စဥ္တြင္ အေခါင္း၏ေဘးတြင္ မီးခိုးေရာင္ ျဖစ္ေပၚေနသည့္ ရင့္မွည့္ေသာအသီးတြင္ အသားေပ်ာ့ၿပီး အေခါင္းေပါက္ေအာက္ ဘက္နားဆီသို႔ အက္ကြဲေၾကာင္းမ်ား ဆက္ လက္ျဖစ္ေပၚလာသည္။ အက္ကြဲေၾကာင္း မ်ားေဘးတြင္ အျဖဴေရာင္အသားစမ်ား ေတြ႕ရသည္။ ယင္းသို႔ျဖစ္ေပၚရျခင္းမွာ အသီးဆြတ္ခူးခါနီးအခ်ိန္တြင္ မိုးသည္း ထန္စြာ႐ြာသြန္းျခင္းႏွင့္ အပင္ေပၚတြင္ အသီးမ်ားေနာက္ဆြဲ၍ ေရေပးသြင္းရာတြင္ သြင္းေရမ်ားလြန္းျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ေသာ လကၡဏာမ်ား ေသြဖည္ခ်ိန္ တြင္ အသီးမ်ား မဆြတ္ခူးမီႏွင့္ ဆြတ္ခူး ခ်ိန္မ်ားတြင္ အလိုအေလ်ာက္ ေႂကြက် ေလ့ရွိသည္။

အေစ့ဝန္းက်င္ရွိ အသားမ်ား ေပ်ာ့ ေနျခင္း ျဖစ္စဥ္တြင္ အေစ့၏ပတ္ဝန္း က်င္ရွိ အသားမ်ား ဂ်ယ္လီကဲ့သို႔ ေပ်ာ့ေန ၿပီး တစ္ခါတစ္ရံ အသားအားလုံး ေပ်ာ့ သြားတတ္သည္။ အနံ႔ဆိုးမ်ား ထြက္လာ တတ္သည္။

ထိခိုက္ဒဏ္ရာရရွိျခင္း ျဖစ္စဥ္တြင္ အတြင္းသားမ်ား ပုံမွန္မရွိဘဲ အက္ကြဲ၊ ေၾကမြ၊ ေပ်ာ့သြားျခင္းျဖစ္သည္။ အသီး ဆြတ္ခူးခ်ိန္၊ အတန္းအစားေ႐ြးခ်ယ္ခ်ိန္၊ သယ္ယူထုပ္ပိုးခ်ိန္တို႔တြင္ အသီးစိမ္းမ်ား တစ္ေပအျမင့္မွျပဳတ္က်ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚရျခင္းျဖစ္သည္။ ဂ႐ုျပဳကိုင္တြယ္ ထိန္းသိမ္းရန္ လိုအပ္ပါသည္။

သိုေလွာင္ျခင္း ျဖစ္စဥ္တြင္ အပူပိုင္း ေဒသတြင္ ပုံမွန္အပူခ်ိန္တြင္ ၾကာရွည္ ထားရန္ ခက္ခဲပါသည္။ ဆြတ္ခူးၿပီး ႏွစ္ပတ္ထက္ပို၍ အထားမခံပါ။ သုေတ သနစမ္းသပ္ခ်က္အရ ရင့္ၿပီးမွည့္ေနေသာ သရက္သီးကို အပူခ်ိန္ ၁၀ ဒီဂရီစင္တီ ဂရိတ္တြင္ သုံးပတ္ၾကာထားသိုႏိုင္ၿပီး ရင့္ၿပီးမမွည့္ေသာ သရက္သီးကို ၎အပူ ခ်ိန္တြင္ ငါးပတ္ၾကာထားႏိုင္ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ သရက္သီးမ်ား သည္ ရင့္မွည့္ပါက ေရခဲမွတ္အပူခ်ိန္တြင္ သုံးပတ္မွ ငါးပတ္ထိ သိုေလွာင္ႏိုင္သည္။ ေဈးကြက္သို႔ မတင္ပို႔မီ ဘီႏိုမိုင္ေဆး (၁ ဒသမ ၅ ဂရမ္ကို ၅၀ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ အပူခ်ိန္ရွိေသာ ေရေႏြးတစ္လီတာတြင္ ေဖ်ာ္စပ္ၿပီး သရက္သီးမ်ားကို ငါးမိနစ္စိမ္ ပါ။ ေရမွဆယ္၍ ခ်က္ခ်င္း အေျခာက္ ခံကာ ထုပ္ပိုးၿပီး အခန္းအပူခ်ိန္ ၁၁ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္မွ ၁၂ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ တြင္ ႏွစ္ပတ္မွ သုံးပတ္ထိ သိုေလွာင္ႏိုင္ သည္။

အေစးထုတ္၍ အေျခာက္ခံထား ေသာ သရက္သီးမ်ားကို ဖေယာင္း ၅၀ ဂရမ္မွ ၆၀ ဂရမ္ႏွင့္ ဘီႏိုမိုင္းေဆး သုည ဒသမ ၂၅ ႏွင့္ သုည ဒသမ ၅ ဂရမ္ကို ေရတစ္လီတာတြင္ ေဖ်ာ္စပ္ၿပီး သရက္သီး ကို စကၠန္႔ပိုင္းစိမ္ပါ။ ျပန္လည္ဆယ္ယူၿပီး ခ်က္ခ်င္း အေျခာက္ခံကာ ထုပ္ပိုးသို ေလွာင္ တင္ပို႔ႏိုင္ပါသည္။ သရက္သီး သိုေလွာင္လၽွင္ ေအး၍ေျခာက္ေသြ႕ၿပီး ေလဝင္ေလထြက္ေကာင္းေစရန္ သတိျပဳ သင့္သည္။

ေအာင္ဆန္း (စိုက္ပ်ိဳးေရး)
အတြဲ(၁၅)၊ အမွတ္(၃)